Wśród wielu świętych o tym imieniu jeden jest tylko słynny pustelnik – Antoni Wielki, zwany też Antonim Opatem, żyjący w Egipcie w latach około 250–356. Nazywany jest również ojcem pustyni i słusznie uznawany za twórcę tzw. anachoretyzmu, czyli pierwotnej formy ruchu zakonnego, który narodził się w IV wieku na terenie Egiptu. Zwraca uwagę fakt, że Antoni przeżył ponad 100 lat, z czego ponad 80 jako pustelnik.
Jako Abba Antoni jest uznawany przez historyków Kościoła za rewolucjonistę w dziedzinie duchowości. W jego czasach chrześcijaństwo stało się religią państwową i nie było już potrzeby oddawania życia za wiarę. Wówczas Antoni wypracował potrzebny ludzkości nowy model męczeństwa, polegający na samoumartwianiu się, rezygnacji z dóbr ziemskich, często też na dożywotniej kontemplacji na pustyni, w całkowitym wyrzeczeniu się własnych potrzeb i w surowej ascezie.
Uważa się, że jest on twórcą rad i wskazówek, nazywanych Regułą św. Antoniego, dla tych, którzy chcą praktykować życie anachoreckie. Zakładała ona życie ascetyczne, z dala od społeczności. Niestety, napływ ludzi chcących go naśladować, wymógł powstanie monastycyzmu semianachoreckiego (w pewnym stopniu samotnego) i powstanie ławr .
Co ciekawe, jest on czczony obecnie zarówno w kościele katolickim, w cerkwi prawosławnej, jak i w kościele luterańskim. Należy do patronów chroniących przed zarazą i ogniem, jest opiekunem zwierząt, zwłaszcza trzody chlewnej, orędownikiem w różnych chorobach, pierwszym patronem chorych psychicznie.
Źródło: E. Marszałek, Leśnymi ścieżkami świętych pańskich